Ψαλίδι σε μισθούς και επιδόματα

Το σχέδιο κινείται σε τρεις άξονες, που είναι η περικοπή ή και κατάργηση πλήθους επιδομάτων, η ενσωμάτωση ορισμένων στον βασικό μισθό και η δραστική μείωση των αμοιβών για τους νεοεισερχόμενους στο Δημόσιο έτσι ώστε να εξομοιωθούν με τις αντίστοιχες του ιδιωτικού τομέα.

Αν και η κυβέρνηση κρατά κλειστά τα χαρτιά της, ωστόσο με το κείμενο για τις βασικές αρχές του νέου μισθολογίου που έδωσαν στην ΑΔΕΔΥ οι υπουργοί Εσωτερικών Γ. Ραγκούσης και Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου έδωσε το στίγμα, κάνοντας λόγος για απόκλιση 1.400 ευρώ στις αμοιβές υπαλλήλων με τα ίδια προσόντα που απασχολούνται σε διαφορετικά υπουργεία αλλά και για απολαβές 38,7% υψηλότερες από αυτές των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα.

Τα εναλλακτικά σενάρια που εξετάζονται έχουν έναν κοινό παρoνομαστή: ψαλίδισμα ή και κατάργηση επιδομάτων που λαμβάνουν σήμερα ειδικές κατηγορίες υπαλλήλων και σταδιακή ενσωμάτωση των κοινών επιδομάτων στο βασικό μισθό.
Ο στόχος
Σύμφωνα με το επικρατέστερο σενάριο τα κοινά επιδόματα, όπως το κίνητρο απόδοσης ή το επίδομα εξομάλυνσης θα ενσωματωθούν σταδιακά στον βασικό μισθό, ενώ τα δεκάδες ειδικά επιδόματα θα περικοπούν ή και θα καταργηθούν. Ο στρατηγικός στόχος είναι οι μισθοί στο Δημόσιο να προσεγγίσουν εκείνους του ιδιωτικού τομέα.
Αρμόδιοι παράγοντες επισημαίνουν ότι με τη νέα δομή του μισθολογίου θα υπάρχει σαφής εικόνα και διαφάνεια για τα μισθολογικά κονδύλια του Δημοσίου και πλήρης έλεγχος των αμοιβών των υπαλλήλων και προσθέτουν με νόημα ότι δεν πρόκειται να διαιωνιστεί το απαράδεκτο καθεστώς της προνομιακής μεταχείρισης ορισμένων οι οποίοι λαμβάνουν σχεδόν διπλάσιες αποδοχές συγκριτικά με συναδέλφους τους με τα ίδια προσόντα λόγω των παχυλών ή και αφανών επιδομάτων.
Ο δημοσιονομικός στόχος για το νέο μισθολόγιο είναι από τις περικοπές στις αμοιβές και τα επιδόματα να εξοικονομηθούν 1,2 δισ. ευρώ μέσα στην επόμενη τριετία. Αν υπολογιστούν και οι πόροι από το πάγωμα των προσλήψεων τότε η συνολική εξοικονόμηση φθάνει τα 2,9 δισ. ευρώ.
Ειδικότερα όπως προβλέπει το μνημόνιο το 2011 η δαπάνη του Δημοσίου για μισθούς θα μειωθεί κατά 400 εκ. ευρώ, το 2012 κατά 400 εκ. ευρώ και το 2013 κατά 400 εκ. ευρώ και έτσι θα διαμορφωθεί στα 25,7 δισ. ευρώ από 26,9 δισ. ευρώ φέτος. Επισημαίνεται ότι το κονδύλι του προϋπολογισμού για μισθούς και συντάξεις θα μειωθεί κατά 3,8 δισ. ευρώ την περίοδο 2010-2013 καθώς από τα 29,5 δισ. ευρώ που ήταν το 2009 θα διαμορφωθεί στα 25,7 δισ. ευρώ το 2013.
«ΑΚΡΙΒΑ» ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ
Μπαίνουν στο μικροσκόπιο
Τα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους αναδεικνύουν ότι το 40% των δαπανών για μισθούς στο Δημόσιο αφορά την πληρωμή επιδομάτων. Είναι σαφές ότι τα επιδόματα έχουν μπει στο «μικροσκόπιο» της κυβέρνησης, αφού η δέσμευσή της είναι ?βάσει των διατάξεων του μνημονίου- να δημιουργήσει Ενιαίο Μισθολόγιο χωρίς να επιβαρύνει τον συνολικό προϋπολογισμό των ήδη «ψαλιδισμένων» αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων.
Στο στόχαστρο του κυβερνητικού επιτελείου έχουν μπει τα «ακριβά» επιδόματα από το σύνολο των 7,171 δισ. ευρώ που αποδόθηκαν το 2009. Αν τελικώς ακολουθηθεί η λογική που θέλει να ενσωματωθούν στον βασικό μισθό τα επιδόματα που είναι κοινά για όλους τους υπαλλήλους και να επανεξεταστεί η καταβολή ειδικών επιδομάτων με εξαίρεση το οικογενειακό και το επίδομα θέσης, τότε αναμένεται να επιδιωχθούν εξοικονομήσεις από νεότερες περικοπές στα «ακριβά» επιδόματα.
Σημαντικό ρόλο στην τελική απόφαση της κυβέρνησης θα διαδραματίσει η επιλογή για την ύπαρξη ή όχι κλαδικών μισθολογίων, στην οποία η ΑΔΕΔΥ έχει δηλώσει εξαρχής την αντίθεσή της.
ΜΙΣΘΟΙ ΠΟΛΛΩΝ ΤΑΧΥΤΗΤΩΝ
Εξάλειψη των διαφορών
Η επιδοματική πολιτική αποτελούσε τα τελευταία 20 χρόνια μια «by pass» διαδικασία μέσω της οποίας οι υπάλληλοι ουσιαστικά λάμβαναν αυξήσεις στις αποδοχές τους. Κάθε υπουργείο ακολουθούσε διαφορετική τακτική, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν τεράστιες ανισότητες στις αποδοχές των νεοεισερχόμενων υπαλλήλων.
Ο νεοεισερχόμενος υπάλληλος πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας λαμβάνει 1.260 ευρώ όταν ο συνάδελφός του στο υπουργείο Οικονομικών παίρνει 2.309 ευρώ. Στόχος του νέου μισθολογίου θα είναι η εξάλειψη των διαφορών μεταξύ υπαλλήλων του ίδιου επιπέδου προφανώς με συμπίεση προς τα κάτω.
Παράλληλα, αναμένεται να επιδιωχθεί η ανατροπή της αναλογίας μεταξύ μισθού και επιδομάτων από 60-40 που είναι σήμερα σε επίπεδα όπου ο μισθός θα ξεπερνά το 80%, γεγονός που σημαίνει ότι εκτός των επιδομάτων που θα ενσωματωθούν στον βασικό μισθό είναι πιθανό να έχουμε και καταργήσεις.
Σημαντικό ρόλο στη διαδικασία εντοπισμού των επιδομάτων που καταβάλλονται χωρίς αντικείμενο θα διαδραματίσει η επιβεβαίωση των στοιχείων της απογραφής των δημοσίων υπαλλήλων και η Ενιαία Αρχή Πληρωμών.
ΕΞΙΣΩΣΗ ΜΕ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥΣ
Χαμένοι οι νεο- εισερ­χόμενοι
Αν και οι Ελληνες εργαζόμενοι στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα κατέχουν μία από τις χαμηλότερες θέσεις στην κατάταξη των αμειβομένων στην Ευρώπη, οι αυξήσεις που έλαβαν την τελευταία δεκαετία ήταν οι υψηλότερες σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, ο μέσος όρος της αύξησης ανά εργαζόμενο στον δημόσιο τομέα στην Ελλάδα από το 1999 μέχρι και το 2009 άγγιξε το 117%, με δεύτερη την Ιρλανδία όπου η μέση αύξηση ήταν 106,6% και τρίτη την Πορτογαλία με 69,6%. Τα στοιχεία αμφισβητούνται από την ΑΔΕΔΥ ως προς την εγκυρότητά τους λόγω του διαφορετικού τρόπου υπολογισμού των δημοσίων υπαλλήλων στις υπόλοιπες χώρες.
Σημαντική παράμετρος του νέου μισθολογίου θα είναι το κλείσιμο της ψαλίδας που υπάρχει στις αποδοχές των δημοσίων και ιδιωτικών υπαλλήλων. Το 2008 ο μέσος μισθός στον δημόσιο τομέα ήταν 38,7% υψηλότερος από τον ιδιωτικό, ενώ η διαφορά μεταξύ των μέσων αποδοχών έχει φτάσει και το 46,6% το 2002.
Εκτιμάται ότι η συμπίεση των απολαβών θα πραγματοποιηθεί στους νεοεισερχόμενους, οι οποίοι θα λαμβάνουν τις αποδοχές των συναδέλφων τους στον ιδιωτικό τομέα.
ΤΑ 7 ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
1. Εφαρμογή ενός ενιαίου μισθολογίου με διαφοροποίηση ανάμεσα σε νεοεισερχόμενους και νυν υπάλληλους;
2. Ποια επιδόματα θα πρέπει να ενσωματωθούν στον βασικό μισθό;
3. Ποια πρέπει να είναι η σχέση μεταξύ εισαγωγικής και καταληκτικής αμοιβής;
4. Ποια πρέπει να είναι η σχέση μεταξύ αμοιβών που αντιστοιχούν σε υπάλληλους με διαφορετική εκπαίδευση;
5. Πρέπει να συνδέεται η αμοιβή με κριτήρια όπως θέση ευθύνης, ειδικότητα, επίπεδο και σχέση συναλλαγής και παροχής υπηρεσιών προς τον πολίτη;
6. Ποια θα πρέπει να είναι η σχέση σύνδεσης αμοιβής και απόδοσης στον δημόσιο τομέα;
7. Πρέπει να υπάρχει κλαδική διαφοροποίηση;
ΟΙ 6 ΣΤΟΧΟΙ
1. Να συνδέεται με την αξιολόγηση των τυπικών και ουσιαστικών προσόντων των υπαλλήλων
2. Να ακολουθεί το σύστημα σταδιοδρομίας των υπαλλήλων
3. Να συνδέεται με τη σπουδαιότητα των ασκούμενων καθηκόντων και την κατοχή θέσεων ευθύνης
4. Να σχετίζεται με το παραγόμενο αποτέλεσμα
5. Να συγκλίνει από άποψη δομής και τάσεων προς τα ευρωπαϊκά συστήματα αμοιβών
6. Να λαμβάνει υπόψη τις γενικότερες συνθήκες εργασίας.

ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ - ΝΙΚΟΣ Β. ΤΣΙΤΣΑΣ